Siret-i İnsan derslerimizin bu haftaki konusu Kur’ân’ın anlattığı kişilik tipleri idi. Muhammed Emin Yıldırım hocamız, “Kur’ân-ı Kerim’de Kişilik Tipleri” serlevhası altında, aziz kitabımızın bu konuda söylediklerini, mesajlarını, örneklerini ve maksatlarını anlattı. Son olarak Hz. Peygamber’in (sas) bu mesajları nasıl doğru anladığını, farklı kişilik tipleri ile nasıl doğru iletişim kurduğuna değindi.
Dersten Cümleler
Kur’ân’ın muhatabı insan olduğu gibi muhtevasının da en temel mesajı insandı.
Kur’ân insanı çok farklı yönleri ile anlatıyor asla meseleye tek boyutlu bakmıyor, yaratılışından mizacına, tabiatından fıtratına, huylarından ahlakına, zafiyetlerinden kabiliyetlerine bilinmesi gereken her şeyi en ince detaylarına kadar anlatıyor ve çok mühim mesajları bunlar üzerinden bizlere veriyor.
“Yaratan yarattığını bilmez mi?”
Kur’an-ı Kerim kişilik tiplerini en temelde inanç noktasında ele alır ve insanlığı üçe ayırır: Mü’min, Münkir ve Münafık…
Fatiha Sûresi’ndeki üç sınıf: Nimet verilenler -ki onlar Mü’minler- Gazaba uğrayanlar –ki onlar Yahudiler- Dalalete düşenler yani sapanlar –ki onlar Hıristiyanlar-
Aslında üç zümre var burada, Müminler, Münkirler ve bir kısmı Müşriklerin içinden büyük bir kısmı ise Yahudilerin içinden çıkan Münafıklar…
Bakara Sûresi’nin ilk 5 ayeti Mü’minleri, 6. ve 7. ayetleri Münkirleri, 8. ayetten 20. ayete kadarda yani tam 13 ayette de Münafıkları anlatıyor…
Şüphe, insanın içine düşen kurt, merak; sahibini ilme ulaştıran hocadır…
Mü’minler
1. Takvayı hayatlarının eksenine koyarlar.
2. Gaybe inanırlar.
3. Namazlarını kılarlar.
4. Zekât ve infaklarını verirler.
5. Kitaplara iman ederler.
6. Ahiret gününe kesinkes inanırlar.
7. Hidayet üzeredirler.
8. Her daim ümit içerisindedirler.
Münkirler
1. İman etmezler.
2. Uyarılardan etkilenmezler.
3. Kalpleri mühürlendiği için hissetmezler.
4. Doğruyu işitmezler.
5. Hakikati görmezler.
6. Büyük bir azaba her geçen gün yaklaşırlar.
Münafıklar
1. İnanmadıkları halde inandık derler.
2. Aldatmayı en büyük maharet bilirler.
3. Yalanı en büyük azık olarak edinirler.
4. Fesat çıkarırlar ama kendilerini ıslahçılar olarak takdim ederler.
5. İman edenleri küçük görürler.
6. Alay etmeye bayılırlar.
7. Hidayete karşılık dalaleti satın alırlar.
8. Aydınlıkta olduklarını zannederler ama karanlıklar içerisinde hayat sürerler.
9. Hakikate karşı sağırdırlar, dilsizdirler, kördürler.
10. Sürekli korku içerisindedirler. Duydukları her şeyi kendi aleyhlerine söylenmiş gibi algılarlar.
“Sonra Biz, o kitabı kullarımızdan seçtiğimiz kimselere miras olarak verdik. Onlardan bir kısmı kendi nefislerine zulmedenlerdir. Onlardan bir kısmı orta yolu tutanlardır. Yine onlardan Allah’ın izniyle hayırlı işlerde öne geçenler, hayırlarda yarışanlar vardır. İşte bu büyük lütuftur.” (Fatır 35/32)
Kur’ân-ı Kerim, Fatır Sûresi 32. ayetinde 3 sınıfa ayırıyor müminleri:
1. Nefislerine zulmedenler
2. Orta yolu tutanlar
3. Hayırlarda yarışanlar
Kur’an-ı Kerim’de kâfir/inkârcı tipin özellikleri:
1. Kendilerini başkalarından üstün görürler. (Kibir) Nuh, 71/7
2. Hiçbir sınır tanımaz, haddi aşarlar. (İsyan) Bakara, 2/61
3. Verilene razı olmayıp çekememezlik ederler. (Hased) Furkan 25/41
4. Hakikate bile bile karşı çıkıp düşmanlık ederler. (Şedid) Bakara, 2/217
5. Her geçen gün azgınlıklarını arttırırlar. (Tuğyan) Furkan, 25/21
6. İnkârlarında süreklilik içerisindedirler. (İnat) Hac 21/3
7. Büyüklük taslarlar ve kendilerine yeteceklerini zannederler. (İstikbar) Fussilet, 41/15
8. Hayatı sadece dünyadan ibaret zannederler. (Dehr) Casiye, 45/24
Kur’an-ı Kerim’de Münafık tipin özellikleri:
1. Kalplerinde hastalıklar vardır. (Muhammed 47/29)
2. Menfaatleri her şeyin üstündedir. (Nisâ, 4/73)
3. Korku hayatlarının tamamına hâkimdir. (Haşr 59/13)
4. Hakikate düşmanlık karakterlerinin özelliklerindendir. (Bakara, 2/13)
5. Fitne ve fesat çıkarmak ve yaymak onların en önemli işlerindedir. (Bakara, 2/11)
Kur’ân-ı Kerim’de 24 kıssa, 22 mesel anlatılır.
Mü’min, amellerinde bazen eksiklik olsa da niyetinde bozukluk olmayan adamdır.
Münkir ve Münafık, amellerinde bazen iyilik olsa da niyetlerinde süreklik bozukluk olan kişilerdir.
Mü’min tip için örnek: Hatib b. Ebî Beltâ
Münkir tip için örnek: Nadir b. Hâris
Münafık tip için örnek: Abdullah b. Übey b. Selül
Bu üç kişilik tipine karşı Efendimiz (sas) nasıl davrandı? Mü’minle Merhamet üzerinden, Münkirle Akıl üzerinden Münafığa Tedbir üzerinden mücadele vermiştir.
Mücadele etmekle mükellef olduğumuz üç cephe var karşımızda: Küfür Cephesi, Nifak Cephesi ve Cehalet Cephesi…
Küfür Cephesine Strateji ile Nifak Cephesine Tedbir ile Cehalet cephesine Merhamet ile ancak karşı koyabiliriz…
“İnsanlığın Aynaları: Hayra Doymayan Sahâbî”
Ebû Hureyre (ra) diyor ki: Efendimiz (sas) bir gün şöyle buyurdu: “Kim Allah yolunda, malından iki şey harcarsa, cennetin kapılarından ‘Allah’ın kulu! Burası güzeldir, buradan girin’ diye çağrılır. Namaz ehli olanlar/Sürekli namazını kılanlar, Salat(namaz) kapısından çağrılır. Cihad ehli olanlar, Cihad kapısından çağrılır. Oruç ehli olanlar/sürekli oruçlarını tutanlar Reyyan kapısından çağrılır. Sadaka ehli olanlar/Daima sadaka verenler, Sadaka kapısından çağrılır.”
Bunun üzerine Ebû Bekir “Ey Allah’ın Resulü! Anam, babam sana feda olsun, bütün bu kapılardan çağrılması için kişinin ne yapması gerekir? Bu kapıların hepsinden çağrılacak kimse var mı?” diye sordu. Hz. Peygamber (sas) “Evet, öyle ümit ediyorum ki, sen onlardan olacaksın!” buyurdu.” (Buharî, Savm, 4)
